Βοηθώ σημαίνει μπαίνω στη θέση του άλλου

Το να καταλάβεις κάποιον δεν είναι τόσο εύκολη υπόθεση. Το να αισθανθείς το πώς νιώθει επίσης δεν είναι κάτι εύκολο. Όμως τα δυο παραπάνω είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να βοηθήσεις έναν άνθρωπο και αυτή η βοήθεια να είναι επιτυχής αποφέροντας ουσιαστικό αποτέλεσμα. Σε κανονικές συνθήκες μπορεί να μας πάρει αρκετό χρόνο για να εντοπίσουμε τις ανάγκες του άλλου και τι ακριβώς μπορεί να χρειάζεται από εμάς. Οι άνθρωποι έχουν ο καθένας τους δικούς τους κανόνες και τρόπους συμπεριφοράς και πολλές φορές είναι εξαιρετικά δύσκολο να τα εκφράσουν όλα αυτά.

Σε περιπτώσεις όμως που υπάρχουν και αντικειμενικές δυσκολίες, το πρόβλημα γίνεται σοβαρότερο και πολυπλοκότερο.  Δηλαδή, πώς μπορείς να καταλάβεις  και να βοηθήσεις κάποιον ενώ δε ξέρεις την γλώσσα του και πώς μπορείς να κάνεις το ίδιο όταν δε μπορείς να βρεθείς στη θέση του λόγω κάποιας διανοητικής ή κινητικής αναπηρίας που αντιμετωπίζει από την μεριά του; Εδώ θα ασχοληθούμε με το δεύτερο.

Μόνο η καλή πρόθεσή μας για βοήθεια δεν είναι αρκετή. Για να προσφέρουμε πρέπει να έχουμε πλήρη συναίσθηση της κατάστασης που βρίσκεται ο διπλανός μας. Έτσι πολλές φορές νομίζουμε ότι κάνουμε κάτι καλό ενώ στην πραγματικότητα 





στεκόμαστε ελλιπείς και ουσιαστικά κενοί απέναντι στην προσφορά μας. Δίνουμε το περίσσευμα μας ή δίνουμε κομμάτι του εαυτού μας;  

Σε ένα βιωματικό εργαστήρι πριν 2 μήνες που βρέθηκα δοκιμάσαμε το εξής: Πειραματιζόμενοι για το πώς αντιλαμβάνονται τα άτομα με διανοητική ή κινητική στέρηση τον κόσμο, παίζοντας ένα παιχνίδι γίναμε για λίγο τυφλοί έχοντας ως στόχο να έρθουμε στη θέση αυτών των ανθρώπων και να δούμε πώς αντιλαμβάνονται τον κόσμο, με ποια συναισθήματα ώστε η βοήθειά μας απέναντί τους να είναι αποδοτικότερη.

Αφού χωριστήκαμε σε δύο ομάδες, οι μεν έπαιξαν τον ρόλο του τυφλού και οι δε τον ρόλο του συνοδού. Αφού δέθηκαν τα μάτια με σφιχτά μαντήλια, οι οδηγίες έλεγαν ότι έπρεπε να περιηγηθούμε, ως τυφλοί, στο τεράστιο κτήριο με τη βοήθεια του ατόμου που έπαιζε τον ρόλο του συνοδού χωρίς όμως να επιτρέπεται να μιλάμε μεταξύ μας.

Την αρχική αμηχανία και τα γέλια στη συνέχεια διαδέχτηκε αγωνία και ανασφάλεια. 

Το κτήριο που είχαμε γυρίσει πόσες φορές προηγουμένως, τώρα έμοιαζε μαύρο και αφιλόξενο, εχθρικό και πολύπλοκο, οι συνοδοί έπιαναν μόνο απαλά το χέρι μας, αλλά αυτό δεν αρκούσε γιατί ένιωθες ευάλωτος να κάνεις έστω και μισό βήμα μήπως δε προσέξεις κάτι και πέσεις. Η μόνη ασφάλεια σε αυτή τη διαδικασία ήταν η αφή, θαρρείς η ψηλάφηση του τοίχου σε έκανε να φανταστείς και να προσδιορίσεις τον χώρο ενώ όλα ήταν μαύρα. Ένα χέρι συνεχώς απλωμένο, προσπαθούσε να δει σαν αναρριχώμενο παράξενο μάτι όλα όσα η όραση δε μπορούσε να αντιληφθεί.

Πολλές βόλτες πάνω κάτω σε σκαλιά. Η αφή ήταν η μόνη βοήθεια και φυσικά η ακοή. Όμως ήταν απίστευτο πως «ο κόσμος μας» που μέχρι πριν από λίγο ήταν τόσο οικείος είχε γίνει αλλιώτικος. Αναρωτήθηκα με έκπληξη:-Άραγε κάπως έτσι νιώθουν οι τυφλοί; Kαι πού βρίσκουν τη δύναμη να αλωνίζουν την πόλη με αυτό το ειδικό μπαστούνι που έχουν.! Τι αποθέματα απαιτεί το να ζεις με μειωμένα αντανακλαστικά αφενός και να έχεις να αντιμετωπίσεις αφετέρου την εχθρική στάση του κράτους με τις μηδενικές υποδομές σε συνδυασμό με τον ρατσισμό που καλλιεργείται απλόχερα λόγω της έλλειψης ουσιαστικής παιδείας που επικρατεί σε μεγάλο ποσοστό;

Μετά από λίγο ανταλλάξαμε ρόλους. Γίναμε τώρα πια οι καθοδηγητές, έπρεπε να κρατάμε μόνο απαλά το χέρι του συνοδευόμενου αφήνοντάς τον να περιηγηθεί εκεί που επέλεγε ο ίδιος. Το όλο θέμα ήταν να μας νιώθει κοντά του. Όμως και εδώ ήταν διαφορετικό το συναίσθημα. Έχοντας ανοιχτά τα μάτια παρόλο που πριν λίγα λεπτά είχαμε περάσει την ίδια διαδικασία, τα συναισθήματα ήταν τώρα διαφορετικά εφόσον ήμασταν πια, σε θέση ισχύος. Φαινόταν ανεξήγητο γιατί τα άτομα με τα μαντήλια στα μάτια κινούνταν τόσο ανασφαλή και αργά και γιατί άραγε το έκαναν αυτό αφού εμείς βρισκόμασταν δίπλα τους; Δεν αισθάνονταν την παρουσία μας;

Αφ’ ετέρου, είχαμε αγωνία μήπως πάθουν κάτι και χτυπήσουν, μήπως δε προσέξουν, ήταν έντονο το συναίσθημα της λύπης που δε μπορούσαμε να κάνουμε κάτι γι αυτά τα άτομα και φυσικά η θέση ισχύος μας αποξένωνε από αυτό που εκείνη τη στιγμή ένιωθαν. Μερικές στιγμές, ακόμα και το βήμα μας ήταν ασυγχρόνιστο με αυτό των παιδιών που συνοδεύαμε. Ιδιαίτερα δύσκολο ο συνοδός να γίνει ένα με τον συνοδευόμενο. Απαιτεί πολύ καλή αντίληψη ώστε να είσαι απόλυτα δίπλα σε αυτόν που έχεις υπό την προστασία σου.

Όταν τελείωσε το παιχνίδι, καταλήξαμε στο ότι η πιο ουσιαστική βοήθεια για έναν άνθρωπο που αντιμετωπίζει αυτού του είδους αναπηρία είναι η αφή. Επομένως, προσφέροντας ένα σίγουρο άγγιγμα ο συνοδευόμενος μπορούσε να διαχειριστεί καλύτερα την δοκιμασία της μετακίνησης.

Αναλογιζόμενη αυτή την πρωτόγνωρη εμπειρία, εντόπισα πόσο μακρυά είμαστε τελικά από τον κόσμο που βιώνουν οι άνθρωποι δίπλα μας. Το να είμαστε ουσιαστικά δίπλα σε έναν άνθρωπο είναι μια ολόκληρη διαδικασία που απαιτεί να αποβάλλουμε κάθε εγωισμό από μέσα μας και να ενεργοποιήσουμε τα αντανακλαστικά και την ευαισθησία μας ώστε να εκπέμψουμε στο ίδιο μήκος κύματος. Όταν ένας άνθρωπος μας χρειάζεται εκείνο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να κατέβουμε στο δικό του επίπεδο, να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τον δικό του κώδικα επικοινωνίας και στη συνέχεια να συνεννοηθούμε μέσα από αυτόν.

Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κάποιοι είδους αναπηρία(σωματική-διανοητική-ψυχική) οι έστω απλά οι άνθρωποι που ζητάνε τη βοήθειά μας, το μόνο που μπορεί να τους βοηθήσει και έχει άμεση προτεραιότητα είναι να σκύψουμε με αγάπη και να αφουγκραστούμε με προσοχή τις ανάγκες τους, αφού έρθουμε όσο το δυνατόν πιο κοντά και μπούμε στη θέση τους. Οι ανθρώπινες επαφές θέλουν τέχνη, υπομονή και επιμονή τα οποία με την σειρά τους όταν αποδίδουν, χαρίζουν βαθιά συναισθήματα.

Το πιο σημαντικό είναι να κατανοήσουμε πώς ζούμε σε ένα κόσμο που η διαφορετικότητα είναι η πλειοψηφία και η ομοιομορφία η μειοψηφία. Αποδεχόμενοι λοιπόν την διαφορετικότητα και μπαίνοντας στη θέση του άλλου έχουμε ανοίξει διάπλατα την πόρτα για έναν κόσμο ισοτιμίας και δημιουργικότητας. 

Όλοι οι άνθρωποι έχουν να προσφέρουν ο καθένας από κάτι, γιατί εκείνο που μετράει είναι η ψυχή και αυτή μαζί με την όρεξη για ζωή είναι πάνω από όλα!